博文谷

位置:首頁 > 名著書籍 > 勸學

《勸學》原文及注音

勸學5.59K

導語:《勸學》是戰國時期思想家、文學家荀子創作的.一篇論說文,是《荀子》一書的首篇。接下來小編爲大家整理了《勸學》原文及注音的相關內容,文章僅供大家參考!

quàn xué

勸學

jūn zǐ yuē : xué bù kě yǐ yǐ 。

君子曰:學不可以已。

qīng , qǔ zhī yú lán , ér qīng yú lán ; bīng , shuǐ wéi zhī , ér hán yú shuǐ 。 mù zhí zhōng shéng , róu yǐ wéi lún , qí qū zhōng guī 。 suī yǒu gǎo bào p ù , bù fù tǐng zhě , róu shǐ zhī rán yě 。 gù mù shòu shéng zé zhí , jīn jiù lì zé lì , jūn zǐ bó xué ér rì cān xǐng hū jǐ , zé zhī míng ér xíng wú guò yǐ 。

青,取之於藍,而青於藍;冰,水爲之,而寒於水。木直中繩,輮以爲輪,其曲中規。雖有槁暴,不復挺者,輮使之然也。故木受繩則直,金就礪則利,君子博學而日參省乎己,則知明而行無過矣。

gù bù dēng gāo shān , bù zhī tiān zhī gāo yě ; bù lín shēn xī , bù zhī dì zhī hòu yě ; bù wén xiān wáng zhī yí yán , bù zhī xué wèn zhī dà yě 。 gān 、 yuè 、 yí 、 hé zhī zǐ , shēng ér tóng shēng , cháng ér yì sú , jiào shǐ zhī rán yě 。 shī yuē : “ jiē ěr jūn zǐ , wú héng ān xī 。 jìng gòng ěr wèi , hǎo shì zhèng zhí 。 shén zhī tīng zhī , jiè ěr jǐng fú 。 ” shén mò dà yú huà dào , fú mò cháng yú wú huò 。

故不登高山,不知天之高也;不臨深溪,不知地之厚也;不聞先王之遺言,不知學問之大也。幹、越、夷、貉之子,生而同聲,長而異俗,教使之然也。詩曰:“嗟爾君子,無恆安息。靖共爾位,好是正直。神之聽之,介爾景福。”神莫大於化道,福莫長於無禍。

wú cháng zhōng rì ér sī yǐ , bù rú xū yú zhī suǒ xué yě ; wú cháng qí ér wàng yǐ , bù rú dēng gāo zhī bó jiàn yě 。 dēng gāo ér zhāo , bì fēi jiā cháng yě , ér jiàn zhě yuǎn ; shùn fēng ér hū , shēng fēi jiā jí yě , ér wén zhě zhāng 。 jiǎ yú mǎ zhě , fēi lì zú yě , ér zhì qiān lǐ ; jiǎ zhōu jí zhě , fēi néng shuǐ yě , ér jué jiāng hé 。 jūn zǐ xìng fēi yì yě , shàn jiǎ yú wù yě 。

吾嘗終日而思矣,不如須臾之所學也;吾嘗跂而望矣,不如登高之博見也。登高而招,臂非加長也,而見者遠;順風而呼,聲非加疾也,而聞者彰。假輿馬者,非利足也,而致千里;假舟楫者,非能水也,而絕江河。君子性非異也,善假於物也。

nán fāng yǒu niǎo yān , míng yuē měng jiū , yǐ yǔ wéi cháo , ér biān zhī yǐ fā , xì zhī wěi sháo , fēng zhì sháo zhé , luǎn pò zǐ sǐ 。 cháo fēi bù wán yě , suǒ xì zhě rán yě 。 xī fāng yǒu mù yān , míng yuē shè gān , jīng cháng sì cùn , shēng yú gāo shān zhī shàng , ér lín bǎi rèn zhī yuān , mù jīng fēi néng cháng yě , suǒ lì zhě rán yě 。 péng shēng má zhōng , bù fú ér zhí ; bái shā zài niè , yǔ zhī jù hēi 。 lán huái zhī gēn shì wéi zhǐ , qí jiàn zhī xiǔ , jūn zǐ bù jìn , shù rén bù fú 。 qí zhì fēi bù měi yě , suǒ jiàn zhě rán yě 。 gù jūn zǐ jū bì zé xiāng , yóu bì jiù shì , suǒ yǐ fáng xié bì ér jìn zhōng zhèng yě 。

南方有鳥焉,名曰蒙鳩,以羽爲巢,而編之以發,系之葦苕,風至苕折,卵破子死。巢非不完也,所繫者然也。西方有木焉,名曰射干,莖長四寸,生於高山之上,而臨百仞之淵,木莖非能長也,所立者然也。蓬生麻中,不扶而直;白沙在涅,與之俱黑。蘭槐之根是爲芷,其漸之滫,君子不近,庶人不服。其質非不美也,所漸者然也。故君子居必擇鄉,遊必就士,所以防邪辟而近中正也。

wù lèi zhī qǐ , bì yǒu suǒ shǐ 。 róng rǔ zhī lái , bì xiàng qí dé 。 ròu fǔ chū chóng , yú kū shēng dù 。 dài màn wàng shēn , huò zāi nǎi zuò 。 qiáng zì qǔ zhù , róu zì qǔ shù 。 xié huì zài shēn , yuàn zhī suǒ gòu 。 shī xīn ruò yī , huǒ jiù zào yě , píng dì ruò yī , shuǐ jiù shī yě 。 cǎo mù chóu shēng , qín shòu qún yān , wù gè cóng qí lèi yě 。 shì gù zhì de zhāng , ér gōng shǐ zhì yān ; lín mù mào , ér fǔ jīn zhì yān ; shù chéng yìn , ér zhòng niǎo xī yān 。 xī suān , ér ruì jù yān 。 gù yán yǒu zhāo huò yě , xíng yǒu zhāo rǔ yě , jūn zǐ shèn qí suǒ lì hū !

物類之起,必有所始。榮辱之來,必象其德。肉腐出蟲,魚枯生蠹。怠慢忘身,禍災乃作。強自取柱,柔自取束。邪穢在身,怨之所構。施薪若一,火就燥也,平地若一,水就溼也。草木疇生,禽獸羣焉,物各從其類也。是故質的張,而弓矢至焉;林木茂,而斧斤至焉;樹成蔭,而衆鳥息焉。醯酸,而蚋聚焉。故言有招禍也,行有招辱也,君子慎其所立乎!

jī tǔ chéng shān , fēng yǔ xīng yān ; jī shuǐ chéng yuān , jiǎo lóng shēng yān ; jī shàn chéng dé , ér shén míng zì dé , shèng xīn bèi yān 。 gù bù jī kuǐ bù , wú yǐ zhì qiān lǐ ; bù jī xiǎo liú , wú yǐ chéng jiāng hǎi 。 qí jì yī yuè , bù néng shí bù ; nú mǎ shí jià , gōng zài bù shè 。 qiè ér shè zhī , xiǔ mù bù zhé ; qiè ér bù shè , jīn shí kě lǒu 。 yǐn wú zhuǎ yá zhī lì , jīn gǔ zhī qiáng , shàng shí āi tǔ , xià yǐn huáng quán , yòng xīn yī yě 。 xiè liù guì ér èr áo , fēi shé shàn zhī xué wú kě jì tuō zhě , yòng xīn zào yě 。

積土成山,風雨興焉;積水成淵,蛟龍生焉;積善成德,而神明自得,聖心備焉。故不積跬步,無以至千里;不積小流,無以成江海。騏驥一躍,不能十步;駑馬十駕,功在不捨。鍥而舍之,朽木不折;鍥而不捨,金石可鏤。蚓無爪牙之利,筋骨之強,上食埃土,下飲黃泉,用心一也。蟹六跪而二螯,非蛇鱔之穴無可寄託者,用心躁也。

shì gù wú míng míng zhī zhì zhě , wú zhāo zhāo zhī míng ; wú hūn hūn zhī shì zhě , wú hè hè zhī gōng 。 xíng qú dào zhě bù zhì , shì liǎng jūn zhě bù róng 。 mù bù néng liǎng shì ér míng , ěr bù néng liǎng tīng ér cōng 。 tè shé wú zú ér fēi , shí shǔ wǔ jì ér qióng 。 《 shī 》 yuē : “ shī jiū zài sāng , qí zǐ qī xī 。 shū rén jūn zǐ , qí yí yī xī 。 qí yí yī xī , xīn rú jié xī ! ” gù jūn zǐ jié yú yī yě 。

是故無冥冥之志者,無昭昭之明;無惛惛之事者,無赫赫之功。行衢道者不至,事兩君者不容。目不能兩視而明,耳不能兩聽而聰。螣蛇無足而飛,鼫鼠五技而窮。《詩》曰:“尸鳩在桑,其子七兮。淑人君子,其儀一兮。其儀一兮,心如結兮!”故君子結於一也。

xī zhě hù bā gǔ sè , ér liú yú chū tīng ; bó yá gǔ qín , ér liù mǎ yǎng mò 。 gù shēng wú xiǎo ér bù wén , xíng wú yǐn ér bù xíng 。 yù zài shān ér cǎo rùn , yuān shēng zhū ér yá bù kū 。 wéi shàn bù jī xié ? ān yǒu bù wén zhě hū ?

昔者瓠巴鼓瑟,而流魚出聽;伯牙鼓琴,而六馬仰秣。故聲無小而不聞,行無隱而不形 。玉在山而草潤,淵生珠而崖不枯。爲善不積邪?安有不聞者乎?

xué è hū shǐ ? è hū zhōng ? yuē : qí shù zé shǐ hū sòng jīng , zhōng hū dú lǐ ; qí yì zé shǐ hū wéi shì , zhōng hū wéi shèng rén , zhēn jī lì jiǔ zé rù , xué zhì hū méi ér hòu zhǐ yě 。 gù xué shù yǒu zhōng , ruò qí yì zé bù kě xū yú shè yě 。 wéi zhī , rén yě ; shè zhī , qín shòu yě 。 gù shū zhě , zhèng shì zhī jì yě ; shī zhě , zhōng shēng zhī suǒ zhǐ yě ; lǐ zhě , fǎ zhī dà fēn , lèi zhī gāng jì yě 。 gù xué zhì hū lǐ ér zhǐ yǐ 。 fū shì zhī wèi dào dé zhī jí 。 lǐ zhī jìng wén yě , lè zhī zhōng hé yě , shī shū zhī bó yě , chūn qiū zhī wēi yě , zài tiān dì zhī jiān zhě bì yǐ 。 jūn zǐ zhī xué yě , rù hū ěr , zhuó hū xīn , bù hū sì tǐ , xíng hū dòng jìng 。 duān ér yán , ruǎn ér dòng , yī kě yǐ wéi fǎ zé 。 xiǎo rén zhī xué yě , rù hū ěr , chū hū kǒu ; kǒu ěr zhī jiān , zé sì cùn ěr , hé zú yǐ měi qī chǐ zhī qū zāi ! gǔ zhī xué zhě wéi jǐ , jīn zhī xué zhě wéi rén 。 jūn zǐ zhī xué yě , yǐ měi qí shēn ; xiǎo rén zhī xué yě , yǐ wéi qín dú 。 gù bù wèn ér gào wèi zhī ào , wèn yī ér gào èr wèi zhī zá 。 ào 、 fēi yě , zá 、 fēi yě ; jūn zǐ rú xiàng yǐ 。

學惡乎始?惡乎終?曰:其數則始乎誦經,終乎讀禮;其義則始乎爲士,終乎爲聖人, 真積力久則入,學至乎沒而後止也。故學數有終,若其義則不可須臾舍也。爲之,人也;舍 之,禽獸也。故書者,政事之紀也;詩者,中聲之所止也;禮者,法之大分,類之綱紀也。 故學至乎禮而止矣。夫是之謂道德之極。禮之敬文也,樂之中和也,詩書之博也,春秋之微 也,在天地之間者畢矣。 君子之學也,入乎耳,着乎心,布乎四體,形乎動靜。端而言,蝡而動,一可以爲法則。小人之學也,入乎耳,出乎口;口耳之間,則四寸耳,曷足以美七尺之軀哉!古之學者爲己,今之學者爲人。君子之學也,以美其身;小人之學也,以爲禽犢。故不問而告謂之傲,問一而告二謂之囋。傲、非也,囋、非也;君子如向矣。

xué mò biàn hū jìn qí rén 。 lǐ lè fǎ ér bù shuō , shī shū gù ér bù qiē , chūn qiū yuē ér bù sù 。 fāng qí rén zhī xí jūn zǐ zhī shuō , zé zūn yǐ biàn yǐ , zhōu yú shì yǐ 。 gù yuē : xué mò biàn hū jìn qí rén 。

學莫便乎近其人。禮樂法而不說,詩書故而不切,春秋約而不速。方其人之習君子之說,則尊以遍矣,周於世矣。故曰:學莫便乎近其人。

xué zhī jīng mò sù hū hǎo qí rén , lóng lǐ cì zhī 。 shàng bù néng hǎo qí rén , xià bù néng lóng lǐ , ān tè jiāng xué zá shí zhì , shùn shī shū ér yǐ ěr 。 zé mò shì qióng nián , bù miǎn wéi lòu rú ér yǐ 。 jiāng yuán xiān wáng , běn rén yì , zé lǐ zhèng qí jīng wěi qī jìng yě 。 ruò qiè qiú lǐng , qū wǔ zhǐ ér dùn zhī , shùn zhě bù kě shēng shù yě 。 bù dào lǐ xiàn , yǐ shī shū wéi zhī , pì zhī yóu yǐ zhǐ cè hé yě , yǐ gē chōng shǔ yě , yǐ zhuī cān hú yě , bù kě yǐ dé zhī yǐ 。 gù lóng lǐ , suī wèi míng , fǎ shì yě ; bù lóng lǐ , suī chá biàn , sǎn rú yě 。

學之經莫速乎好其人,隆禮次之。上不能好其人,下不能隆禮,安特將學雜識志,順詩書而已耳。則末世窮年,不免爲陋儒而已。將原先王,本仁義,則禮正其經緯蹊徑也。若挈裘領,詘五指而頓之,順者不可勝數也。不道禮憲,以詩書爲之,譬之猶以指測河也,以戈舂黍也,以錐餐壺也,不可以得之矣。故隆禮,雖未明,法士也;不隆禮,雖察辯,散儒也。

wèn kǔ zhě , wù gào yě ; gào kǔ zhě , wù wèn yě ; shuō kǔ zhě , wù tīng yě 。 yǒu zhēng qì zhě , wù yǔ biàn yě 。 gù bì yóu qí dào zhì , rán hòu jiē zhī ; fēi qí dào zé bì zhī 。 gù lǐ gōng , ér hòu kě yǔ yán dào zhī fāng ; cí shùn , ér hòu kě yǔ yán dào zhī lǐ ; sè cóng ér hòu kě yǔ yán dào zhī zhì 。 gù wèi kě yǔ yán ér yán , wèi zhī ào ; kě yǔ yán ér bù yán , wèi zhī yǐn ; bù guān qì sè ér yán , wèi gǔ 。 gù jūn zǐ bù ào 、 bù yǐn 、 bù gǔ , jǐn shùn qí shēn 。 shī yuē : “ fěi jiāo fěi shū , tiān zǐ suǒ yú 。 ” cǐ zhī wèi yě 。

問楛者,勿告也;告楛者,勿問也;說楛者,勿聽也。有爭氣者,勿與辯也。故必由其道至,然後接之;非其道則避之。故禮恭,而後可與言道之方;辭順,而後可與言道之理;色從而後可與言道之致。故未可與言而言,謂之傲;可與言而不言,謂之隱;不觀氣色而言,謂瞽。故君子不傲、不隱、不瞽,謹順其身。詩曰:“匪交匪舒,天子所予。”此之謂也。

bǎi fā shī yī , bù zú wèi shàn shè ; qiān lǐ kuǐ bù bù zhì , bù zú wèi shàn yù ; lún lèi bù tōng , rén yì bù yī , bù zú wèi shàn xué 。 xué yě zhě , gù xué yī zhī yě 。 yī chū yān , yī rù yān , tú xiàng zhī rén yě ; qí shàn zhě shǎo , bù shàn zhě duō , jié zhòu dào zhí yě ; quán zhī jìn zhī , rán hòu xué zhě yě 。

百發失一,不足謂善射;千里蹞步不至,不足謂善御;倫類不通,仁義不一,不足謂善學。學也者,固學一之也。一出焉,一入焉,塗巷之人也;其善者少,不善者多,桀紂盜跖也;全之盡之,然後學者也。

jūn zǐ zhī fū bù quán bù cuì zhī bù zú yǐ wéi měi yě , gù sòng shù yǐ guàn zhī , sī suǒ yǐ tōng zhī , wéi qí rén yǐ chù zhī , chú qí hài zhě yǐ chí yǎng zhī 。 shǐ mù fēi shì wú yù jiàn yě , shǐ ěr fēi shì wú yù wén yě , shǐ kǒu fēi shì wú yù yán yě , shǐ xīn fēi shì wú yù lǜ yě 。 jí zhì qí zhì hǎo zhī yě , mù hǎo zhī wǔ sè , ěr hǎo zhī wǔ shēng , kǒu hǎo zhī wǔ wèi , xīn lì zhī yǒu tiān xià 。 shì gù quán lì bù néng qīng yě , qún zhòng bù néng yí yě , tiān xià bù néng dàng yě 。 shēng hū yóu shì , sǐ hū yóu shì , fū shì zhī wèi dé cāo 。 dé cāo rán hòu néng dìng , néng dìng rán hòu néng yīng 。 néng dìng néng yīng , fū shì zhī wèi chéng rén 。 tiān jiàn qí míng , dì jiàn qí guāng , jūn zǐ guì qí quán yě 。

君子知夫不全不粹之不足以爲美也,故誦數以貫之,思索以通之,爲其人以處之,除其害者以持養之。使目非是無慾見也,使耳非是無慾聞也,使口非是無慾言也,使心非是無慾慮也。及至其致好之也,目好之五色,耳好之五聲,口好之五味,心利之有天下。是故權利不能傾也,羣衆不能移也,天下不能蕩也。生乎由是,死乎由是,夫是之謂德操。德操然後能定,能定然後能應。能定能應,夫是之謂成人。天見其明,地見其光,君子貴其全也。

標籤:勸學 注音 原文